Σωματική άσκηση & ποιότητα ζωής

Ένας από τους κύριους πυλώνες μιας καλής ποιότητας ζωής είναι και η σωματική άσκηση. Τα οφέλη της για τη σωματική και ψυχική μας υγεία είναι γνωστά, η κινητοποίησή μας όμως προς ένα τρόπο ζωής που να την περιλαμβάνει περισσότερο ομολογουμένως πάσχει.
Η άσκηση αποτελεί ένα φυσικό εργαλείο αντιμετώπισης του στρες. Επιπλέον χρησιμεύει επικουρικά σε συνδυασμό με άλλες θεραπευτικές προσεγγίσεις στην αντιμετώπιση πλειάδας ψυχικών διαταραχών και ψυχολογικών προβλημάτων, όπως π.χ. η κατάθλιψη και οι διαταραχές λόγω τραύματος. Δίνει μια διέξοδο εκτόνωσης, ενώ συνεισφέρει θετικά στο νευροδιαβιβαστικό μας ισοζύγιο (ενδορφίνες, σεροτονίνη, ντοπαμίνη).
Η άσκηση βοηθά επίσης στη βελτίωση της συγκέντρωσης, της μνήμης και της μάθησης. Η επαγόμενη από την άσκηση αύξηση της ροής του αίματος στον εγκέφαλο, αυξάνει τη δραστηριότητα των νευρικών μας κυττάρων. Η τακτική αερόβια άσκηση μπορεί να οδηγήσει σε δομικές αλλαγές στον εγκέφαλο για παράδειγμα στη νευρογένεση, την ανάπτυξη δηλαδή νέων νευρώνων. Μια πρόσφατη μελέτη του Χάρβαρντ διαπίστωσε ότι η τακτική άσκηση έστω και 30 λεπτών την ημέρα προάγει την κυτταρική ανάπτυξη του ιππόκαμπου, του τμήματος του εγκεφάλου που σχετίζεται με τη μνήμη και τη μάθηση.
Υπό αυτά τα δεδομένα, μελέτες δείχνουν ότι η άσκηση έχει θετική επίδραση τόσο στην πρόληψη της νόσου Alzheimer, όσο και σχετικά οφέλη στη νοητική λειτουργία ηλικιωμένων που ήδη έχουν νοσήσει με άνοια!
Η ποιότητα ζωής τη σήμερον ημέρα έχει καταντήσει το “Άγιο Δισκοπότηρο”. Στην πραγματικότητα μπορεί να είναι το πιο απλό πράγμα, αρκεί να απαλλάξει κανείς το νου του από διάφορες μη πειστικές δικαιολογίες και να τροποποιήσει ελαφρώς κάποιες πεποιθήσεις/προτεραιότητες της ζωής του.

Πως να αλλάξετε τις αντιλήψεις σας για την άσκηση

Τα πράγματα θα μπορούσε να είναι τόσο απλά όσο φαίνονται στην παρακάτω λίστα..

• Δεν υπάρχει ζήτημα του ποια σωματική άσκηση “πρέπει” κανείς να κάνει. Όλες οι ασκήσεις είτε είναι περπάτημα, είτε τρέξιμο, είτε κολύμπι, είτε πινγκ πονγκ, είτε ό,τι τραβάει η φαντασία του καθενός, προσφέρουν όφελος! Η σημερινή εποχή μπορεί να δώσει μια τεράστια γκάμα σχετικών επιλογών. Ίσως μάλιστα είναι καλύτερο να επιλέγει κανείς την άσκηση που του προκαλεί περισσότερο ενδιαφέρον ή που ταιριάζει στην προσωπικότητά του.
• Δεν είπε κανείς ότι όποιος ασκείται πρέπει να κυνηγήσει είσοδο στους Ολυμπιακούς Αγώνες! Ξεκινάμε αργά, λίγο-λίγο, αραιά και που. Είναι βέβαιο ότι σταδιακά θα νιώσουμε τις δυνάμεις μας να αυξάνονται κι έτσι θα μπορέσουμε σε κάποιο σημείο να εγκαταστήσουμε κάποια ισορροπία που μας ταιριάζει.
• Το να ασκηθεί κανείς 1-2 μήνες, να χάσει κάποια κιλά και μετά να σταματήσει, είναι σχεδόν άσκοπο. Το θέμα είναι να αλλάξει κανείς την οπτική του πάνω στο θέμα άσκηση, ώστε να την έχει τακτικά στη ζωή του. Άλλωστε η έναρξη άσκησης δε συνεπάγεται άμεση ανταμοιβή, αλλά μεσοπρόθεσμη. Προσπαθήστε να εντάξετε την άσκηση ως μέρος του τρόπου ζωής σας, αντί να τη βλέπετε ως βουνό που δεν μπορείτε να ανέβετε.
• Δεν είναι απαραίτητο το φουσκωμένο πορτοφόλι. Η Ελλάδα μια φορά είναι γεμάτη από φυσικούς χώρους όπου μπορεί κανείς να ασκηθεί, να αναπνεύσει καθαρό αέρα, να δει το μάτι του λίγο πράσινο (ξεκολλώντας και λίγο από τις οθόνες της τηλεόρασης και του υπολογιστή). Ακόμη και στην Αθήνα, μπορεί να μην της φαίνεται, αλλά ψάχνοντας κανείς έχει να ανακαλύψει πολλά άλση, δημόσια γήπεδα, πεζοπορικές διαδρομές στον Υμηττό, την Πάρνηθα και την Πεντέλη, αλλά και πολλές παραθαλάσσιες διαδρομές για την άνοιξη και το καλοκαίρι.
• Δεν είναι δικαιολογία η ατάκα “δεν έχω χρόνο“. Όσο και να δουλεύει κανείς, θα μπορέσει να βρει 2-3 ώρες την εβδομάδα να αφιερώσει σε άσκηση, ειδικά τα Σαββατοκύριακα. Μπορεί επίσης να ξεκλέβει χρόνο σε κάποια κενά που μπορεί να εμφανίζονται στην καθημερινότητά του.
• Δεν είναι δικαιολογία η ατάκα “είμαι κουρασμένος” (εξαιρούνται τα άτομα που έχουν απαιτητικά για το σώμα επαγγέλματα). Η άσκηση μας ανανεώνει τόσο σωματικά, όσο και πνευματικά. Αν προκύπτει κάποια κόπωση από την άσκηση, αυτή είναι ευχάριστη και δε χρειάζεται να τη μεταφράζουμε αρνητικά. Το λαχάνιασμα που η άσκηση προκαλεί είναι μια φυσιολογική διαδικασία. Εστιάστε στην ευεξία.

Σημειωτέον ότι μιλάμε για υποκειμενικά ανεκτό επίπεδο άσκησης και βεβαίως ότι άτομα με καρδιολογικά, ορθοπεδικά ή άλλα προβλήματα υγείας έχουν πάρει έγκριση από το θεράποντα ιατρό τους για να ασκούνται.

• Είναι σημαντικό να μάθουμε να μην εξαντλούμε το σώμα μας ή να μη θεωρούμε ότι χρειάζεται οπωσδήποτε εντατική ή αυστηρά ελεγχόμενη άσκηση. Μικρά διαστήματα άσκησης είναι εξίσου ωφέλιμα. Ένα μικρό tip είναι το να σταματήσουμε πριν φτάσουμε σε σημείο που μετά θα νιώθουμε «πτώμα». Έτσι ο εγκέφαλος θα μάθει να καταγράφει την άσκηση ως κάτι θετικό κι επιθυμητό.
• Δεν είναι δικαιολογία η ατάκα “βαριέμαι δεν έχω διάθεση“. Συνήθως κάνοντας μια πράξη, συμβαίνει το αποτέλεσμα. Το να περιμένει κανείς να “ξεβαρεθεί” κάποια στιγμή από μόνος του, μάλλον θα περιμένει πολύ..
• Δεν είναι δικαιολογία η ατάκα “είμαι καλά στην υγεία μου δε μου χρειάζεται“. Καταρχήν σε μεγάλο ποσοστό ανθρώπων τα προβλήματα υγείας τους βρίσκουν, ενώ είναι “καλά”. Άρα το να υιοθετήσει κανείς μια πιο φιλική προς το σώμα του στάση ζωής, ποτέ δεν έβλαψε, αλλά μάλλον πρόλαβε! Κατά δεύτερον δεν ασκείται κανείς μόνο και μόνο για να ρίξει τη χοληστερίνη. Η ψυχική και πνευματική ευεξία είναι το ζητούμενο και αυτό είναι κάτι που όλοι λίγο πολύ το έχουν ανάγκη.
• Δε χρειάζεται παρέα υποχρεωτικά. Όταν κάποιος/κάποια ασκείται, το κάνει για πάρτη του/της και όχι για να πουλήσει μούρη στους φίλους του ή να κουτσομπολέψει με τις φιλενάδες της. Από κει και πέρα αν γίνεται να υπάρχει παρέα ή να προκύψουν κοινές αθλητικές δραστηριότητες για άτομα με παρόμοια ενδιαφέροντα, αυτό είναι καλοδεχούμενο.
• Η δημιουργία οικογένειας και ο ερχομός παιδιών σε αυτήν δε συνεπάγεται αυτόματα τον αποχωρισμό από δραστηριότητες που βελτιώνουν τη ζωή μας. Είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο σήμερα το στερεότυπο: “Παντρεύτηκε και πάχυνε” και “Το σωσίβιο του παντρεμένου“. Άλλωστε για να μπορέσουμε να προσφέρουμε το καλύτερο στα παιδιά μας πρέπει να είμαστε καλά εμείς πρώτα και η σωματική άσκηση έχει πολύ να κάνει με αυτό. Το να αποκτήσουμε χοληστερίνη, σάκχαρο, αναπνευστικά και καρδιαγγειακά προβλήματα από το τσιγάρο και κατάθλιψη από τα 40 ή 50 μας, ε δεν τα βοηθάμε και πολύ, ούτε τους παρέχουμε τα κατάλληλα πρότυπα!

Ποιότητα ζωής ως προτεραιότητα
Γενικά χρήσιμο θα ήταν να φιλοσοφήσουμε το “Δουλεύω για να ζω και όχι ζω για να δουλεύω“. Το ότι αυτό στις σημερινές συνθήκες γενικευμένης κρίσης τείνει να αντιστραφεί είναι δυστυχώς αδιαμφισβήτητο. Υπάρχει όμως μεγάλη μερίδα του πληθυσμού που μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα ζωής της και δεν το κάνει. Το θέμα είναι πως επεξεργάζεται κανείς στο νου του το συγκεκριμένο θέμα και πόσα πράγματα αφήνει να του θολώνουν την κρίση.
Η αλλαγή στον τρόπο σκέψης έχει μεγάλη δύναμη και τα αποτελέσματα μπορεί να είναι απροσδόκητα θετικά!
Δεν είναι μάλιστα ασήμαντο το γεγονός ότι στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης θεραπευτικής προσέγγισης ψυχικών προβλημάτων όπως π.χ. το υπερβολικό άγχος και τα καταθλιπτικά συμπτώματα η άσκηση αξιοποιείται επικουρικά για να μας φέρει πιο κοντά στο επιθυμητό αποτέλεσμα!

Σπύρος Καλημέρης, Ψυχίατρος Ψυχοθεραπευτής