Το σουβλάκι είναι ένα παραδοσιακό ελληνικό έδεσμα το οποίο από πολλούς έχει χαρακτηριστεί ως το fast food των Ελλήνων. Δεν είναι λάθος αυτός ο χαρακτηρισμός γιατί είναι ένα φαγητό γρήγορο, τόσο στην απόκτησή του όσο και στην κατανάλωσή του. Δεν μπορώ να πιστέψω ότι υπάρχουν Έλληνες στους οποίους δεν αρέσει το σουβλάκι.

Εδώ υπάρχουν τουρίστες που φτάνουν στην Ελλάδα με δύο και μοναδικούς σκοπούς:
α) να δούνε την Ακρόπολη, και
β) να φάνε σουβλάκι.

Τα υπόλοιπα δεν τους απασχολούν ιδιαίτερα. Παρά το ότι το ο όρος «σουβλάκι» είναι γνωστός σε κάθε γωνιά της Ελλάδας και κατά προέκταση σε πολλές γωνιές της Γης, επικρατεί μια σύγχυση γύρω από το αντικείμενο. Σε πολλά μέρη της Ελλάδας, παραγγέλλοντας κάποιος σουβλάκι, δεν ξέρει τι θα βρεθεί μπροστά του την επόμενη στιγμή.

Η λέξη σουβλάκι είναι υποκοριστικό της σούβλας και λέγοντάς το εννοούμε τα τετράγωνα κομμάτια κρέας που είναι περασμένα σε μια μικρή ξύλινη σούβλα - σουβλάκι ή αλλιώς καλαμάκι. Γενικά λέγοντας κάποιος τη φράση «πάμε για σουβλάκια» δεν εννοεί ότι θα φάει οπωσδήποτε κρέας περασμένο στο ξύλινο καλαμάκι. Είναι μια φράση που εμπεριέχει σχεδόν όλο τον κατάλογο ενός σουβλατζίδικου οποιασδήποτε περιοχής. Όπως υπάρχουν διάφορα είδη χόρτων (βλίτα, ραδίκια, ρόκα, αρμυρίκια, γλιστρίδα κλπ κλπ) έτσι υπάρχουν και τα σουβλάκια. Υπάρχουν λοιπόν πολλά και διαφορετικά είδη.

Σε πολλά μέρη της Ελλάδας υπάρχουν διαφορές στον τρόπο παραγγελίας ενός σουβλακιδίου. Πάντως καλό θα ήταν ο εκάστοτε ταξιδιώτης να προσαρμοστεί στις συνήθειες του κάθε τόπου και να παραγγέλλει σύμφωνα με αυτές.

H Eλλάδα δεν είναι ο μόνος τόπος στον πλανήτη όπου το κρέας ή τα λαχανικά σουβλίζονται σε ξυλάκια (καλαμάκια) για να ψηθούν στα κάρβουνα. Tο σουβλάκι, στην ουσία, είναι παγκόσμιο φαγητό.

Από την Αμερική, όπου το μπάρμπεκιου είναι τρόπος ζωής, ένα δημοφιλές σουβλάκι περιέχει ένα και μοναδικό κομμάτι κρέας, λουκάνικο, σουβλισμένο και ψημένο στη σχάρα.

Στη Μεσόγειο το σουβλάκι ψήνεται παντού, από τις ακτές της Ισπανίας μέχρι τα μεζεδοπωλεία της Τουρκίας. Το ισπανικό δώρο στον κόσμο της σούβλας λέγεται pinchitos, μικρά σουβλάκια από ποικίλα κρέατα. Μπορεί να γίνει από χοιρινό, το εθνικό κρέας της Ισπανίας, από κοτόπουλο και άλλα.

Καμιά φορά τα φτιάχνουν από κιμά, άλλες φορές από κυβάκια. Οι Γάλλοι έχουν τα brochettes τους, με διάφορες πρώτες ύλες, από κοτόπουλο μέχρι μπακαλιάρο. Πολλά απ' αυτά είναι σπεσιαλιτέ της μεσογειακής Γαλλίας, γύρω από την Προβηγκία. Ένα αγαπητό σουβλάκι εκεί περιέχει διάφορα αρνίσια εντόσθια, με τομάτα, κρεμμύδι και βασιλικό.

Παντού στον κόσμο, και στην Μεσόγειο και αλλού, το σουβλάκι είναι από τα κλασικά φαγητά του δρόμου, κάτι πρόχειρο, δηλαδή, που το τρώγει ο κόσμος στα όρθια και πολλές φορές καθοδόν. Ένα μέρος όπου η παράδοση αυτή είναι τεράστια και πολύ ζωντανή είναι η Λατινική Αμερική. Εκεί παντού υπάρχουν πλανόδιοι μάγειροι που ψήνουν διάφορα σουβλάκια σε καροτσάκια στον δρόμο.

Στη Βολιβία, για παράδειγμα, φτιάχνουν τα anticucho, μικρά σουβλάκια με εναλλάξ κομμάτια από κρέατα και πατάτες και σερβιρισμένα με μια σάλτσα από φιστίκια. Στο Περού σουβλίζουν διάφορα εντόσθια, μεταξύ των οποίων το φαβορί τους, μοσχαρίσια καρδιά μαριναρισμένη σε πικάντικη σάλτσα από σκόρδο, λάδι, μπαχαρικά και μια ειδική ντόπια καυτερή πιπεριά. H παράδοση αυτή κρατήθηκε και στη διασπορά. Στις νοτιοαμερικάνικες γειτονιές της Νέας Υόρκης, για παράδειγμα, κάθε βράδυ γίνεται ένα μυρωδάτο, γευστικότατο πανηγύρι από τέτοια φαγητά, ψημένα σε καροτσάκια στον δρόμο.

Από τα πιο ενδιαφέροντα σουβλιστά είναι αυτά που φτιάχνονται στην Καραϊβική, ίσως επειδή οι γεύσεις είναι υβρίδια δανεισμένες από πολλές άλλες κοντινές κουλτούρες. Ένα απλό σουβλάκι από αρνίσιο κρέας, για παράδειγμα, συνήθως γλυκίζει στη μαγειρική της Καραϊβικής επειδή το μαρινάρουν με μέλι, ξύδι και λάδι. Το αποτέλεσμα είναι ένα καραμελωμένο κρέας στη σούβλα, τραγανό απ' έξω και μαλακό από μέσα.

Οι Ισπανοί έχουν τα pinchitos, οι Έλληνες τα σουβλάκια και οι Γιαπωνέζοι το yakitori, το οποίο είναι ψητό σουβλιστό κοτόπουλο, συνήθως σε λωρίδες και όχι κύβους. Το yakitori σερβίρεται στα όρθια σε ειδικά μαγαζιά και τρώγεται με το χέρι. Μετά τη δουλειά και πριν από το σπίτι, ο κόσμος σταματάει σε τέτοια μαγαζιά με φίλους για να τσιμπήσουν λίγο yakitori και να πιούνε μια μπίρα. Τα γιαπωνέζικα σουβλάκια πάνε χέρι-χέρι και με το αντίστοιχο του μεζέ, αυτό που αποκαλούν robata, ή μαγειρική στα κάρβουνα.

Όλη η Ασία τρώει σουβλιστές λιχουδιές. Στη Νοτιοανατολική Ασία, για παράδειγμα, το πιο δημοφιλές σουβλιστό φαγητό είναι το satay, κομματάκια από κρέας συνήθως καρυκευμένα με γλυκιά και καυτερή σάλτσα από φιστίκια. Τα satay είναι το κλασικό κολατσιό του δρόμου σε όλη την περιοχή. H λέξη έχει γίνει συνώνυμη με την σάλτσα φιστικιού αλλά τα satay μπορεί να είναι μαριναρισμένα και με άλλες σάλτσες, από καρύδα, τζίντζερ, πιπεριές τσίλι και άλλα.

Στην άλλη άκρη του κόσμου, όπου τα πάντα βράζουν αυτή τη στιγμή, η σχάρα και τα σουβλάκια είναι μέρος μιας μεγάλης παράδοσης. Στο Ιράν, ένα παλιό και πεντανόστιμο σουβλάκι είναι το κουμπιντέ κεμπάμπ, από κιμά, κρεμμύδια και σαφράν. Φτιάχνεται στο σπίτι αλλά και έξω σε εστιατόρια και καροτσάκια και αποτελεί κολατσιό αλλά και ένα κυρίως πιάτο ταυτόχρονα. Το σαφράν δίνει το άρωμά του παντού.